Waar leeft de havik in Nederland?
Ken je dat moment waarop je tijdens een boswandeling plots een schaduw over je heen ziet glijden? Even kijk je omhoog en daar zweeft een majestueuze roofvogel met krachtige vleugels en een opvallend lange staart. Was dat een havik of toch een andere roofvogel? De havik is een fascinerende vogel die in Nederland vaker voorkomt dan je misschien denkt, maar waar kun je deze indrukwekkende jager precies vinden?
Leefgebied
Bij het spotten van roofvogels in Nederland is het altijd spannend om een havik te zien. Deze krachtige roofvogel komt voor in grote delen van ons land, maar heeft een duidelijke voorkeur voor bosrijke gebieden. Vooral oudere, gemengde bossen met open plekken zijn favoriet. Hier vinden haviken alles wat ze nodig hebben: beschutting, nestgelegenheid hoog in een boom en voldoende ruimte om te jagen.
Het territorium van een havikenpaar is vaak honderden hectaren groot. Ze zijn echte honkvaste vogels en blijven jarenlang in hetzelfde territorium. Interessant is dat haviken meerdere nesten in hun territorium hebben, maar er elk jaar maar één gebruiken. Hun nest, ook wel horst genoemd, maken ze meestal hoog in een boom met stevige takken, vaak een naaldboom die beschutting biedt. Vanuit deze veilige thuisbasis houden ze hun jachtgebied scherp in de gaten.
Door de intensivering van de landbouw zijn haviken steeds meer aangewezen op de rustige delen van het bos. Toch zie je ze in Nederland geregeld in de buurt van cultuurlandschappen waar voldoende prooi te vinden is. Let tijdens je volgende boswandeling eens op of je een havik te zien krijgt - vooral in stille bosgebieden maak je een goede kans!
Weetjes over de havik
Wist je dat de havik een middelgrote roofvogel is met een spanwijdte van 58-64 cm? Deze vogel behoort tot de familie van de havikachtigen en is te herkennen aan zijn brede vleugels en een lange staart. Wat opvalt is het verschil tussen mannetjes en vrouwtjes: vrouwtjes zijn bijna een derde groter dan mannetjes. Beide geslachten hebben een opvallende witte wenkbrauwstreep die goed zichtbaar is als je de havik van dichtbij kunt bekijken.
Haviken zijn uitmuntende jagers die vanuit een hoge uitkijkpost of in een stootduik hun prooi verrassen. Ze jagen vooral op middelgrote vogels zoals duiven en kraaien, maar ook op zoogdieren zoals konijnen en eekhoorns. In de broedtijd, van half maart tot begin mei, leggen ze één legsel met meestal 3-4 eieren. Het vrouwtje broedt deze eieren ongeveer 38 dagen uit, terwijl het mannetje voor voedsel zorgt. De jonge haviken blijven daarna nog bijna twee maanden continue op het nest.
Wanneer jonge vogels het nest verlaten, maken ze eerst een sprongetje naar de volgende tak voor ze echt kunnen vliegen. Ze beginnen dan de omgeving rond het nest te verkennen maar blijven nog lang in het territorium van de oudervogels. Pas in de herfst verlaten ze het territorium definitief. Tijdens de balts in het vroege voorjaar kun je haviken soms hoog in de lucht schroeven en baltsen zien - een indrukwekkend schouwspel in de nature in het wild!
Herken je de havik
Sta je wel eens in het bos en vraag je je af of je naar een havik of misschien een sperwer kijkt? Deze verwarring is heel begrijpelijk, want deze twee roofvogels lijken behoorlijk op elkaar. De havik is echter duidelijk groter dan de sperwer. Een volwassen havik heeft een grijsblauwe bovenzijde en horizontale strepen op de borst, terwijl jonge haviken bruiner zijn met verticale strepen.
Ook in de vlucht kun je verschillen opmerken. De havik heeft in vergelijking met andere roofvogels in Nederland zoals de buizerd een wat andere vliegstijl: snelle vleugelslag afgewisseld met glijvluchten. Let ook op de proporties: de havik heeft een relatief lange staart ten opzichte van zijn lichaam. In tegenstelling tot wat veel mensen denken, zie je haviken niet vaak hoog in de lucht cirkelen zoals buizerds - ze vliegen meestal laag door het bos op zoek naar grotere prooien.
Het geluid van de havik is ook kenmerkend: een hard, herhaald 'kek-kek-kek' dat vooral in de buurt van het nest te horen is. Deze alarmroep maken ze wanneer ze zich bedreigd voelen. Wees dus voorzichtig als je dit geluid hoort en houd afstand - voor de bescherming van de havik is het belangrijk om broedende vogels niet te verstoren. Op vogel-blog.nl vind je meer tips om haviken en andere roofvogels in de natuur te herkennen!
Op zoek naar een geschikte verrekijker om haviken mee te spotten? Dit zijn betrouwbare aanbieders van goede verrekijkers: