Is een buizerd zeldzaam?
Je ziet hem cirkelen boven de velden en vraagt je af: is een buizerd eigenlijk zeldzaam? Het is een vraag die veel beginnende vogelaars zich stellen als ze deze indrukwekkende vogel spotten.
Het antwoord is verrassend: de buizerd is juist de meest voorkomende roofvogel in ons land. Met zijn brede vleugels en afgeronde staart zie je hem vaak zweven op thermiek - warme lucht die opstijgt. Ondanks dat ze zo algemeen zijn, blijft elke waarneming bijzonder. Vooral als je het geluid van de buizerd hoort, dat kenmerkende hoge 'mieuw', weet je zeker dat je met deze prachtige vogel te maken hebt.
Buizerd
Je wandelt langs een bosrand en plots zie je hem zitten op een uitkijkpost: een volwassen buizerd die de omgeving afspeurt naar prooien. De buizerd is een middelgrote tot grote roofvogel uit de familie van de havikachtigen. Wat meteen opvalt is het verenkleed dat enorm kan variëren - van bijna donker gekleurde exemplaren tot vogels met een bijna witte onderkant en die typisch witte bles op de borst.
Met een spanwijdte van 110-130 centimeter is de buizerd een imposante verschijning in het Nederlandse landschap. Het vrouwtje is vaak groter dan het mannetje, wat gebruikelijk is bij roofvogels. Ze zijn standvogels in Nederland, wat betekent dat ze het hele jaar door hier blijven. Alleen de ruigpootbuizerd, een noordelijke neef die hier soms overwintert, en sommige jonge buizerds trekken in het najaar naar het zuiden om te overwinteren.
De buizerd is een veelzijdige jager. Hij voedt zich voornamelijk met kleine zoogdieren zoals woelmuizen, mollen en jonge konijnen. Maar ook aas, regenwormen, amfibieën en jonge vogels staan op het menu. Deze flexibiliteit in voedselkeuze is één van de redenen waarom de buizerd het zo goed doet in Nederland.
Geluid van de buizerd
Je hoort het ineens tijdens een boswandeling - dat langgerekte, klagende 'hieeeeuw'. Het geluid van de buizerd draagt ver en is één van de meest herkenbare vogelgeluiden in onze natuur. Vooral tijdens het broedseizoen laat de buizerd zich vaak horen wanneer hij zijn territorium verdedigt tegen indringers.
Buizerds communiceren ook met elkaar via verschillende variaties van hun roep. Het geluid is zo kenmerkend dat zelfs mensen die weinig van vogels weten, het vaak herkennen. Overigens wordt in films en op televisie vaak het geluid van de buizerd gebruikt wanneer er een Amerikaanse zeearend in beeld komt - een kleine misleiding waar veel vogelaars om moeten glimlachen.
Als je goed oplet, kun je aan het geluid ook herkennen of een buizerd alarm slaat of gewoon contact zoekt met zijn partner. Het verschil zit in de intensiteit en herhaling van de roep. Bij gevaar klinkt het schriller en wordt het vaker herhaald.
Roofvogels
Wanneer je een buizerd spot, besef je dat je naar één van de succesvolste roofvogels van Nederland kijkt. Maar wat maakt roofvogels zoals de buizerd eigenlijk zo bijzonder? Ze staan aan de top van de voedselketen en zijn daardoor belangrijke indicatoren voor de gezondheid van onze natuur.
Buizerds en andere roofvogels hebben scherpe klauwen en een krachtige snavel om hun prooien te vangen en te verscheuren. Ze hebben ook een uitstekend zicht - een buizerd kan een muis spotten vanuit een hoogte waar jij en ik alleen maar stipjes zouden zien. Hun vlucht is vaak energiezuinig, met weinig vleugelslagen, waarbij ze optimaal gebruik maken van opwaartse luchtstromen.
In Nederland komen naast de buizerd ook andere roofvogels voor, zoals de havik, sperwer, torenvalk en kiekendief. Elk met hun eigen jachttechniek en voorkeur voor leefgebied. De buizerd neemt echter een bijzondere plaats in vanwege zijn aanpassingsvermogen en wijde verspreiding.
Spanwijdte
Terwijl je omhoog tuurt naar een zwevende buizerd, vraag je je misschien af hoe groot die vleugels eigenlijk zijn. De spanwijdte van een buizerd bedraagt gemiddeld 110-130 centimeter, wat indrukwekkend is voor een vogel die zelf maar 51-57 centimeter lang is. Die brede vleugels zijn perfect om te zweven op thermiek, waardoor ze urenlang in de lucht kunnen blijven zonder veel energie te verbruiken.
De vorm van de vleugels is ook kenmerkend: breed met 'vingers' aan de uiteinden (de handpennen) en een korte, afgeronde staart. Dit silhouet maakt de buizerd relatief eenvoudig te herkennen, zelfs als je hem alleen als donker silhouet tegen de lucht ziet. De ruigpootbuizerd, die soms in de winter in Nederland verblijft, heeft een vergelijkbare spanwijdte maar is te herkennen aan zijn meer gebandeerde staart.
Die indrukwekkende vleugels geven de buizerd niet alleen een majestueuze uitstraling, maar zijn ook uiterst functioneel. Ze stellen hem in staat om zonder veel inspanning grote gebieden af te speuren op zoek naar voedsel.
Leefgebied
Je rijdt door het Nederlandse landschap en ziet buizerds op paaltjes langs de weg, of zwevend boven akkers. De buizerd voelt zich thuis in een gevarieerd landschap - precies wat Nederland te bieden heeft. Ze hebben een voorkeur voor uitgestrekte bossen afgewisseld met heide en boerenland, waar ze zowel ruimte om te jagen als bossen om te rusten kunnen vinden.
Het ideale leefgebied voor een buizerdpaar bevat voldoende voedsel en nestgelegenheid. Buizerds maken hun nest (dat men een horst noemt) meestal hoog in een boom, vaak in bosranden waar ze goed zicht hebben op open terrein. Een territorium van een buizerdpaar kan 12 tot 15 vierkante kilometer groot zijn, afhankelijk van het voedselaanbod.
De flexibiliteit van de buizerd in de keuze van zijn leefgebied verklaart mede waarom deze soort het zo goed doet in Nederland. Van de Veluwe tot de Waddeneilanden, van Limburg tot Groningen - overal waar open land wordt afgewisseld met bomen, kan de buizerd worden aangetroffen.
Broedt
Het is vroeg voorjaar en je ziet buizerds druk in de weer met takken en twijgen. Het broedseizoen is begonnen! De buizerd bouwt hoog in een boom een nest van dode takken, dat jaar na jaar wordt gebruikt en steeds groter wordt. Soms nemen ze ook oude nesten van andere roofvogels over, of bouwen ze meerdere nesten binnen hun territorium.
Buizerdparen blijven vaak hun hele leven bij elkaar en keren jaarlijks terug naar hetzelfde nest. In maart-april legt het vrouwtje twee tot vier witachtige eieren met bruine vlekken. Beide ouders broeden de eieren uit en zorgen voor de jongen. De jonge buizerds blijven ongeveer zes tot zeven weken in het nest en worden daarna nog een tijd door de ouders verzorgd.
Wat opvallend is bij buizerds: ze houden hun nest schoon door de uitwerpselen verder van het nest af te werpen. En wist je dat jonge buizerds soms zelfs op de grond broeden als er geen geschikte bomen voorhanden zijn? Dat bewijst maar weer hoe flexibel deze prachtige roofvogels zijn.
De buizerd is dus zeker geen zeldzame vogel in Nederland - integendeel! Met zo'n 10.000-15.000 broedparen volgens Sovon Vogelonderzoek is het onze meest voorkomende roofvogel. Elke keer als je die karakteristieke silhouet hoog in de lucht ziet zweven, kijk je naar een succesverhaal van de Nederlandse natuur. Op vogel-blog.nl vind je nog veel meer informatie over deze fascinerende roofvogels en tips om ze te spotten tijdens je volgende natuurwandeling.
Op zoek naar een geschikte verrekijker om goed mee te kunnen vogelen? Dit zijn betrouwbare aanbieders van goede verrekijkers: